Беларусь – лідар у сусветным футболе па кошце экзамену для агентаў. Столькі больш нідзе не дзяруць
Ура!
20 верасня сайт Беларускай федэрацыі футбола (АБФФ) паведаміла пра тое, што «ў адпаведнасці з патрабаваннямі Рэгламенту ФІФА па дзейнасці футбольных агентаў» адбыўся экзамен для гэтых самых агентаў. Па нейкай прычыне з пяці чалавек, якія запісаліся на выпрабаванне, прыйшоў толькі адзін. Цяжка сцвярджаць напэўна, але прычынай масавай няяўкі магла стаць цана, якую АБФФ устанавіла за іспыт паводле свайго меркавання. Унікальны выпадак, але ў гэтым пытанні беларускі футбол – лідар на сусветным узроўні. Так шмат за іспыт больш нідзе не плацяць.
Як даўно і з якой мэтай уведзены экзамен?
У сусветным футболе іспыты для агентаў практыка стандартная і сталая. Атэстацыя ў тым ці іншым выглядзе (часцей, вядома, у выглядзе іспыту на кампутары) праводзяцца ўжо некалькі дзесяцігоддзяў. У выпадку паспяховага праходжання выпрабавання – а яно платнае – агенту выдаецца ліцэнзія.
У Беларусі ўсё было нашмат прасцей: каб працаваць агентам, трэба было адкрыць ІП, падаць заяву ў АБФФ пра намер аказваць пасрэдніцкія паслугі ў футболе, аплаціць ліцэнзію. Па сутнасці, пасля гэтага можна было прыступаць да працы. Патрабавалася толькі штогод дакументальна пацвярджаць дзейнасць свайго ІП.
Так, у тэорыі федэрацыя магла камусьці не выдаць ліцэнзію, але большасць яе без праблем атрымлівала. Па звестках АБФФ, у Беларусі налічваецца 35 ліцэнзаваных агентаў.
У 2023 годзе беларуская федэрацыя па ўказанні ФІФА ўкараніла іспыт, які распрацавала еўрапейская асацыяцыя і ўжо ўжываўся ў іншых краінах, але з адной асаблівасцю: іспыт у Беларусі ну вельмі дарагі (канкрэтныя лічбы – ніжэй). Хоць у рэгламенце ФІФА напісана, што федэрацыя можа ўводзіць плату за іспыт «выключна для пакрыцця разумных выдаткаў на арганізацыю і правядзенне іспыту. А няздольнасць аплаты экзаменацыйнага збору да пачатку іспыту пазбавіць заяўніка права здаваць выпрабаванне».
Здаваць іспыт павінны нібыта не ўсе беларускія агенты. Выпрабаванням падвяргаюцца толькі тыя пасярэднікі, якія ўпершыню атрымалі ліцэнзіі ў 2015 годзе і пазней. А вось пасярэднікі, якія працуюць на футбольным рынку даўно і атрымалі свае першыя ліцэнзіі да 2015-га, абмяжоўваюцца толькі сумоўем у АБФФ і праверкай дакументаў – праўда, па кошце іспыту.
Як праходзіць іспыт?
У 2023 годзе здаць агенцкія іспыты можна было альбо ў красавіку, альбо ў верасні (канкрэтныя даты вызначае ФІФА). У Беларусі на вясновую здачу, якая праходзіла 19 красавіка, заявіліся шэсць чалавек, але з іх прыйшлі толькі двое – Уладзімір Возны і Аляксандр Перапечка. Здаваць іспыт 20 верасня выяўлялі жаданне пяцёра пасярэднікаў, праўда, да экзаменатараў дабраўся толькі адзін – Уладзімір Осіпаў. Чаму адпалі астатнія, крыніцы «Трыбуны» напэўна не ведаюць, але мяркуюць, што патэнцыйных агентаў адпудзіла вялікая сума, якую трэба плаціць за іспыт.
Наступная здача агенцкіх экзаменаў запланавана на травень-2024. Ці будзе праводзіцца восеньская «сесія», пакуль невядома.
У дзень здачы сушукальнік прыходзіць у АБФФ са сваім ноўтбукам і дае чэк пра аплату іспыту. Яго ўсаджваюць у асобным кабінеце і даюць доступ з ягонага ноўтбука да анлайн-платформы, дзе размешчаныя пытанні. Карыстацца планшэтамі і тэлефонамі падчас іспыту забаронена.
Выпрабаванне складаецца з 20 пытанняў з варыянтамі адказаў (правільным можа быць і адзін адказ, і некалькі) і праходзіць на трох мовах на выбар – французскай, англійскай або іспанскай. Беларуская і руская мовы як опцыя адсутнічаюць.
Агентам дазваляецца карыстацца перакладчыкам, у тым ліку электронным. ФІФА раіць свой перакладчык, але не настойвае на ім. Таксама агентам дазваляецца карыстацца рэгламентам ФІФА, дзе ў прынцыпе можна адшукаць адказы на ўсе пытанні, аднак час здачы іспыту абмежавана 60 хвілінамі.
Якія пытанні задаюцца?
Трэба адказаць на 20 пытанняў абсалютна рознага профілю – ад самых элементарных (напрыклад, на які максімальны тэрмін заключаецца пагадненне з маладым футбалістам і які працэнт ад трансферу належыць атрымаць агенту) да самых выкручастых, якія, здавалася б, да дзейнасці агента маюць вельмі аддаленае дачыненне (якія патрабаванні мусіць выканаць федэрацыя футбола непрызнанай рэспублікі, каб стаць чальцом ФІФА). Наогул, пытанняў непасрэдна пра агенцкую дзейнасць, па нашых звестках, менш за палову. У прынцыпе, усе адказы ёсць у рэгламенце ФІФА, але іх яшчэ трэба адшукаць. Пры гэтым ёсць пытанні з падвохам, дзе адказы не такія відавочныя, як можа падацца на першы погляд.
Каб здаць іспыт, трэба адказаць мінімум на 15 пытанняў. У красавіку праводзіліся першыя іспыты па ўсім свеце. І, паводле нашых звестак, працэнт агульнай здачы – усяго 43. Ці здалі красавіцкі экзамен Возны і Перапечка, невядома.
Што пасля іспыту?
Вынік становіцца вядомым праз тыдзень пасля здачы іспыту. Яго на электронную пошту дасылае нацыянальная федэрацыя. Калі ацэнка станоўчая, пасярэднік аплачвае ліцэнзію, паведамляе пра гэта ў федэрацыю, і тады на сайце арганізацыі зʼяўляецца інфармацыя, што такі-та агент пацвердзіў/атрымаў ліцэнзію і можа працаваць у футболе.
Калі іспыт не здадзены, то можна запісацца на пераздачу (колькасць спроб не абмежаваная), але за яе таксама давядзецца заплаціць.
Колькі ўсё каштуе?
ФІФА, складальнік іспыту, не рэгламентуе сумы, якія спаганяюцца нацыянальнымі федэрацыямі з агентаў за здачу. Усё вырашаецца на месцах. У выніку іспыт ад АБФФ самы дарагі не толькі на постсавецкай прасторы, але і ўвогуле ў свеце. За тое, каб прайсці выпрабаванне, агент павінен загадзя заплаціць 3700 рублёў (1455 долараў па сённяшнім курсе). Дасведчаныя пасярэднікі для пацверджання сваёй ліцэнзіі павінны раскашэліцца на такую ж суму – столькі каштуе сумоўе. Добра, што іспыт не трэба здаваць кожны год (пакуль што).
Такім чынам, якія ж «разумныя выдаткі на арганізацыю і правядзенне іспыту» (такі падыход рэкамендуе ФІФА) пакрывае беларуская федэрацыя, ацэньваючы іх у амаль паўтары тысячы долараў? Памяшканне для здачы экзамену/праходжання сумоўя і інтэрнэт. Хаця, магчыма, вельмі дорага каштуюць паслугі клеркаў Дому футбола, які будаваўся ў асноўным на грошы УЕФА і ФІФА.
Беларускія расцэнкі – касмічныя на фоне іншых краін. У Польшчы агенты плацяць за іспыт 300 долараў, у Расіі – каля 50, у Латвіі і Літве – 200-250, у Ізраілі – у раёне 500. Пры гэтым у большасці названых краін агенты маюць куды большыя гадавыя даходы, чым пасярэднікі ў Беларусі.
Так, згодна з афіцыйнымі справаздачамі, за 2022 год агент Дзмітрый Хлебасолаў зарабіў 4830 рублёў, Уладзімір Касакоўскі – 4670 рублёў, Яна Паборцава – усяго 126 рублёў. Іншыя агенты атрымалі больш сурʼёзныя сумы.
Пры гэтым некалькі гадоў таму АБФФ знізіла планку працэнтаў, якія належаць беларускім агентам за трансфер, – з 10 да трох.
Акрамя іспыту агенты павінныя аплаціць ліцэнзію. Каштуе яна не толькі ў Беларусі, але і па ўсім свеце аднолькава – 600 долараў. Аплачваць яе трэба штогод.
А можна працаваць без іспыту і ліцэнзіі?
Наогул, па патрабаваннях ФІФА нельга. Гульцы не могуць супрацоўнічаць з агентамі без ліцэнзіі, уласна, як і клубы. Зрэшты, нелегальная праца на постсавецкай прасторы распаўсюджаная. Пасярэднікі могуць дапамагаць футбалістам знаходзіць клубы, заключаць дамовы і гэтак далей, а грошы за паслугі атрымліваць абыходнымі шляхамі (напрыклад, праз бонусы футбалісту).
Напрыклад, на ўсю Афрыку афіцыйную ліцэнзію агента маюць каля дзесяці чалавек, а некалькі сотняў працуе ў шэрай зоне. Як распавялі нашы суразмоўцы з агенцкага свету, увесну ў Кот-д’Івуары таксама праводзіўся іспыт ФІФА – запісалася на яго 300 чалавек, а змаглі здаць усяго трое.
Фота: abff.by
